पछिल्ला केही हप्ता नेपालीहरुले बिल्कुलै नयाँ समाचार सुन्दै आइरहेका छन् – बिट्क्वाइन बनाउने र बेच्नेहरु पक्राउ । धेरै नेपालीले सुन्दै नसुनेको यो नयाँ समाचारले युवालाई पनि तरङ्गित बनाइरहेको छ । खासगरी ठूलो मात्रामा अमेरिकी डलर कमाउने संभावना भएको भनेर प्रचार गरिएकाले पनि उनीहरु यसतर्फ विशेष आकर्षित भएका हुनसक्छन् ।
२६ सेट बिटमेन माइनर (बिटक्वाइन डिजाइन गर्ने मेशिन), १५ सेट पावर सप्लाई र अन्य उपकरणका साथ नेपाल प्रहरीको केन्द्रीय अनुसन्धान ब्यूरो (सीआईबी)ले दोलखाको तामाकोशी – ५ बाट प्रशान्तप्रताप शाहलाई पक्राउ गरेपछि धेरैलाई बिटक्वाइनबारे थाहा मात्र भएन, त्यसबारे थप जान्ने चासो पनि बढेको छ ।
शाहलाई पक्राउ गर्नुअघि प्रहरीले बिट्क्वाइनको कारोबार गर्ने सात जनालाई पक्राउ गरेको थियो । उनीहरुले दिएको जानकारीको आधारमा प्रहरीको अनुसन्धान टोली तामाकोशी पुगेको यियो । त्यस्तै अहिले बिट्क्वाइनको पिरामिड शैलीको ब्यापार समेत हुन थालेको छ । नेपालमै ग्रयाभिटी क्वाइन नाममा यस्तै ठगीको धन्धा सञ्चालनमा आएर पनि बन्द भइसकेको छ । नेपाल राष्ट्र बैंकले गत साउनमै सार्वजनिक सूचना प्रकाशित गरेर नेपालमा बिटक्वाइन अवैध रहेको र यसको कारोबार गैरकानूनी मानिने र त्यस्ता गतिविधिमा संलग्न व्यक्तिहरु सजायको भागिदार हुने जानकारी दिएको छ ।
प्रविधिको नयाँ विकासको रुपमा आएकाले नेपालमा बिट्क्वाइन वा क्रिप्टोकरेन्सीलाई सम्बोधन गर्ने खालको कानून बनिसकेको छैन । त्यसैले राष्ट्र बैंकले त्यस्ता अभौतिक मुद्राको कारोबार नगर्न र नगराउन निर्देशन दिएको हो । यो लेख बिट्क्वाइनबारे जानकारी दिनका लागि मात्र प्रस्तुत गरिएको हो । कसैलाई बिट्क्वाइनको कारोबार वा माइनिङ गर्न प्रोत्साहित गर्नु यसको उद्देश्य होइन । बिट्क्वाइन वा क्रिप्टोकरेन्सीसम्बन्धी कुनै पनि गतिविधि नेपालमा गैरकानूनी हुन् र त्यसमा संलग्नले कारवाही भोग्नु पर्ने हुन्छ ।
के हो बिट्क्वाइन ?
बिट्क्वाइन विश्वव्यापी रुपमा चलेको क्रिप्टोकरेन्सी वा डिजिटल भुक्तानी प्रणाली हो । क्वाइन भने पनि यो सिक्काको आकारमा हुँदैन, सन्देश वा सूचनाको रुपमा नै बिट्क्वाइनको कारोबार हुन्छ जसलाई कारोबार हुँदा बिट्क्वाइन नेटवर्कमा प्रमाणित गर्नका लागि पठाइन्छ । अझ प्रष्ट शब्दमा भन्नु पर्दा यो डिजिटल सिग्नेचरको श्रृंखला हो ।
सन् २००९ मा शुरु भएको यो अभौतिक मुद्रालाई पहिलो विकेन्द्रित डिजिटल मुद्राको रुपमा लिइन्छ किनकि यो मुद्रा न त कुनै केन्द्रीय बैंकको सम्पत्ति हो न त यसलाई प्रकाशन वा निर्माण गर्न कुनै धितो जमानत नै राखिन्छ । यो मुद्राको उत्पादन गर्न तथा हस्तान्तरण प्रमाणित गर्न इन्क्रिप्सन प्रविधिको प्रयोग गरिन्छ जसमा कुनै पनि मुलुुकको केन्द्रीय बैंकको हस्तक्षेप रहँदैन । कुनै पनि सूचना वा सन्देशलाई अधिकारप्राप्त व्यक्ति वा संस्थाले मात्र हेर्न मिल्ले गरी तयार गर्नु इन्क्रिप्सन हो ।
जापानी नागरिक सातोशी नाकामोतो नेतृत्वको एक टीमले विकास गरेर बिट्क्वाइनलाई सन् २००९ मै ओपन सोर्स सफ्टवेयरको रुपमा सार्वजनिक गरेका थिए । यो प्रणालीमा दुुई पक्षवीच कुनै मध्यस्थकर्ताविना सीधा कारोबार हुने गर्दछ । अर्थात बिट्क्वाइनले बैंकको मध्यस्थता विनै रुपैयाँपैसाको कारोबार गर्ने प्रविधिको विस्तार गरिरहेको छ । यसमार्फत कारोबार गर्दा कुनै पनि प्रकारको सेवाशुल्क समेत तिर्नु नपर्ने भएकाले कतिपय मुलुकमा साना व्यवसायीहरु यसतर्फ आकर्षित भइरहेका छन् ।
यसरी गरिएका हरेक कारोबारको अभिलेख बिट्क्वाइन प्रणालीमा रहेका नेटवर्क नोडहरुले राख्छन् त्यसलाई सार्वजनिक बहीखाताको रुपमा रहेको ब्लकचेनमा हेर्न सकिन्छ । ब्लकचेन भनेको बिटक्वाइनका प्रयोगकर्ताहरुले गरेको कारोबारहरुको अभिलेख हो । कम्प्युटरबाट कुनै पनि कुराको कपी पठाउन सकिन्छ, तर बिट्क्वाइन त्यसरी कपी नगरी सक्कलप्रति नै पठाउनु पर्छ । ब्लकचेनको भूमिका यहीं छ । आफ्नो खाता÷वालेटमा कति क्वाइन छ भनेर हेर्नका लागि पनि सफ्टवेयरको विकास गरिएको छ ।
कसरी कमिन्छ बिट्क्वाइन ?
माइनिङ गरेर बिट्क्वाइन कमाउन सकिन्छ । दोलखामा बसेर शाहले गर्न खोजेको पनि त्यही हो । कम्प्युटरको मद्दतले ज्यादै अप्ठ्यारा गणितीय पहेलीहरुको समाधान गरी बिटक्वाइन माइन गर्न अर्थात कमाउन सकिन्छ । माइनिङ भनेको बिट्क्वाइनको उत्पादन गर्ने काम हो । हाल पहेलीको समाधान खोज्ने विजेतालाई प्रत्येक १० मिनेटमा २५ बिट्क्वाइन पुरस्कारस्वरुप प्रदान गरिंदै आएको छ ।
त्यस्ता पहेलीको समाधान खोज्न कति मूल्यबराबरको कम्प्युटेशन र बिजुली खर्च भयो, त्यसै अनुसारको बिट्क्वाइन आर्जन हुनछ । तर, संसारभरबाट माइनरहरुले प्रयास गर्ने भएकाले त्यसरी माइनिङ गरी बिट्क्वाइन आर्जन गर्नुु ज्यादै दुर्लभ कार्य हो । शाहले धेरै मेशिनको प्रयोग गर्नुको रहस्य पनि यही हो । कतिपय माइनरले सयौं कम्प्युटर र पावर सप्लाई प्रयोग गरेर बिट्क्वाइन माइन गरेको सुन्न पाइन्छ ।
अरु मुद्रासँग सटही गरेर (वा किनेर) पनि बिट्क्वाइन आर्जन गरिन्छ । केही मानिसहरु भविष्यमा मूल्य बढ्ने आशामा पनि बिट्क्वाइन खरीद गरिरहेका छन् । अहिले एक बिट्क्वाइनको मूल्य ४ हजार देखि ४ हजार ५ सय अमेरिकी डलरको बीचमा रहेको छ, र फोव्र्स पत्रिकाले निकट भविष्यमै त्यसको मूल्य ५ हजार डलर पुग्ने बताएको छ ।
अनलाइनमा उपलब्ध बिट्क्वाइन एक्सचेञ्जबाट यस्तो क्रिप्टोकरेन्सी किन्न सकिन्छ । त्यसैगरी अहिले आममानिसहरुले प्रयोग गरिरहेका डिजिटल पेमेण्ट सफ्टवेयरमार्फत पनि बिट्क्वाइनको कारोबार गर्न सकिन्छ । नेपालमै पनि डिजिटल पेमेण्ट कम्पनी ईसेवा बिट्क्वाइन कारोबारमा संलग्न भएको भन्दै राष्ट्र बैंकले अनुसन्धान थालेको छ ।
क्याम्ब्रिज विश्वविद्यालयले हालै गरेको एक अध्ययनका अनुसार विश्वभर ३० देखि ५८ लाख क्रिप्टो करेन्सी वालेटका प्रयोगकर्ता रहेका छन् । त्यस्तै लाखौं व्यापारी तथा कम्पनीहरुले बिटक्वाइनलाई कारोबारी मुद्राको रुपमा स्वीकार गरेका छन् ।
बिटक्वाइनको सबैभन्दा महत्वपूर्ण पक्ष के हो भने यसको सीमा तोकिएको छ । संसारभरमा अधिकतम २ करोड १० लाख मात्र बिट्क्वाइन बनाउन सकिने छ । त्यो भन्दा धेरै कसैले पनि बनाउन पाउने छैन । त्यसले गर्दा संसारभरका मुद्राको स्फिति भइरहेको अवस्थाको विपरित बिटक्वाइनको मूल्य भने बढी रहने छ । फोब्र्सले बिट्क्वाइनको मूल्य ५ हजार डलर पुग्ने अनुमान गर्नुको कारण पनि त्यही हो ।
क्वाइन २ करोड १० लाख नै रहने छन् तर त्यसको मूल्य बढ्दै जाँदा थोरै क्वाइनले धेरै सामान वा सम्पत्ति किन्न सकिने छ । हालसम्म १ करोड ७० लाख बिटक्वाइन बजारमा आइसकेका छन् । स्थिति कस्तो बनिसकेको छ भने सात वर्षअघि डलरसँग कुनै मूल्य नभएको एक बिट्क्वाइनको मूल्य अहिले ४० हजार डलरको रेखा पार गरिसकेको छ । तर, रमाइलो कुरा के छ भने एक बिट्क्वाइनलाई १० करोड भागमा टुक्र्याएर कारोबार गर्न सकिन्छ, त्यसैले सानासाना कारोबार गर्नका लागि पनि यो उपयुक्त सावित भएको छ ।
केही विद्धानहरु बिट्क्वाइनमा असंख्य संभवना, उद्देश्य र प्रयोग रहेको मान्यता राख्छन् भने केहीले त्यसलाई सरकारहरुले आफ्नो नियन्त्रणमा ल्याउनु पर्ने बताउँछन् । त्यसो त बिटक्वाइन जस्ता क्रिप्टोकरेन्सीको प्रयोगलाई बढावा दिन नहुने ठान्नेहरु पनि उत्तिकै छन् ।
जोखिम
त्यसरी आर्जन गरेको बिट्क्वाइन क्लाउड वा आफ्नै कम्प्युटरमा रहेको डिजिटल वालेटमा जम्मा हुन्छ । यो वालेट बैंक एकाउण्ट जस्तै हो । यसरी राखिएको बिट्क्वाइनलाई ह्याकरहरुले चोर्न सक्छन्, कतिपय कम्पनी आफ्ना ग्राहकको क्वाइन लिएर भाग्न सक्छन्, भाइरसले विगार्न वा ध्वस्त पार्न सक्छ भने कहिलेकाहीं ग्राहक झुक्किएर डिलिट गर्न पनि सक्छन् ।
यहाँ सम्झिनु पर्ने कुरा के छ भने यो प्रणालीमा कहींकतै पनि ग्राहकको नाम सार्वजनिक हुँदैन, मात्र उस्को वालेटको नाम मात्र बाहिर आउँछ । त्यही भएर पनि ड्रग, हतियार तथा अन्य अवैधानिक वस्तुको कारोबार र तस्करी गर्नेहरुका लागि बिट्क्वाइन लोकप्रिय भुुक्तानीको माध्यम बनेको छ । त्यसैले पनि सरकारहरु क्रिप्टोकरेन्सीप्रति बढी नै सशंकित छन् ।
त्यसैगरी, बिट्क्वाइनजस्तै अरु पनि क्रिप्टोकरेन्सी छन् । भविष्यमा अरु करेन्सी प्रचलनमा रहेर बिट्क्वाइन पछाडि परेमा त्यसमा गरेको लगानी डुब्ने पनि हुन सक्छ ।
संसारका कुनै पनि सरकारले बिट्क्वाइनलाई कानूनी मान्यता दिएका छैनन् । अमेरिका, क्यानडा र युरोपेली संघका कतिपय मुलुकमा बिट्क्वाइनमा कुनै प्रतिवन्ध भने लगाइएको छैन । तर, नेपाल राष्ट्र बैंकले भने बिट्क्वाइनलाई अवैध भनेको छ । त्यसैले बिटक्वाइनको उत्पादन, कारोबार तथा अन्य गतिविधिमा संलग्न व्यक्तिहरुलाई प्रहरीले पक्राउ गर्नु परेको हो । यस्ता गतिविधिमा लागेको प्रमाणित भएमा त्यस्ता व्यक्तिले चलाएको पैसाको तीन गुणा बढी जरिवाना तिर्नु पर्छ भने तीन वर्षसम्मको कैद पनि भोग्नुपर्छ ।
डिजिटल क्याश, क्रिप्टोकरेन्सी, इण्टरनेशनल पेमेण्ट नेटवर्क र इण्टरनेट अफ मनी जस्ता नामबाट परिचित बिट्क्वाइनको भविष्य के हुने भन्नेबारे अन्यौल कायमै छ । कसैको नियन्त्रणमा नरहेकोले यसलाई जोखिमयुक्त मान्नेहरु धेरै छन् । तर, विकसित मुलुकका सरकारहरु बिटक्वाइनलाई करको दायरामा ल्याउने तथा नियन्त्रण बढाउने बारेमा भने विचार गरिरहेका छन् ।
(Published in 'Yubamanch Monthly' Mangsir Issue 2073 - Nov/Dec 2017).
२६ सेट बिटमेन माइनर (बिटक्वाइन डिजाइन गर्ने मेशिन), १५ सेट पावर सप्लाई र अन्य उपकरणका साथ नेपाल प्रहरीको केन्द्रीय अनुसन्धान ब्यूरो (सीआईबी)ले दोलखाको तामाकोशी – ५ बाट प्रशान्तप्रताप शाहलाई पक्राउ गरेपछि धेरैलाई बिटक्वाइनबारे थाहा मात्र भएन, त्यसबारे थप जान्ने चासो पनि बढेको छ ।
शाहलाई पक्राउ गर्नुअघि प्रहरीले बिट्क्वाइनको कारोबार गर्ने सात जनालाई पक्राउ गरेको थियो । उनीहरुले दिएको जानकारीको आधारमा प्रहरीको अनुसन्धान टोली तामाकोशी पुगेको यियो । त्यस्तै अहिले बिट्क्वाइनको पिरामिड शैलीको ब्यापार समेत हुन थालेको छ । नेपालमै ग्रयाभिटी क्वाइन नाममा यस्तै ठगीको धन्धा सञ्चालनमा आएर पनि बन्द भइसकेको छ । नेपाल राष्ट्र बैंकले गत साउनमै सार्वजनिक सूचना प्रकाशित गरेर नेपालमा बिटक्वाइन अवैध रहेको र यसको कारोबार गैरकानूनी मानिने र त्यस्ता गतिविधिमा संलग्न व्यक्तिहरु सजायको भागिदार हुने जानकारी दिएको छ ।
प्रविधिको नयाँ विकासको रुपमा आएकाले नेपालमा बिट्क्वाइन वा क्रिप्टोकरेन्सीलाई सम्बोधन गर्ने खालको कानून बनिसकेको छैन । त्यसैले राष्ट्र बैंकले त्यस्ता अभौतिक मुद्राको कारोबार नगर्न र नगराउन निर्देशन दिएको हो । यो लेख बिट्क्वाइनबारे जानकारी दिनका लागि मात्र प्रस्तुत गरिएको हो । कसैलाई बिट्क्वाइनको कारोबार वा माइनिङ गर्न प्रोत्साहित गर्नु यसको उद्देश्य होइन । बिट्क्वाइन वा क्रिप्टोकरेन्सीसम्बन्धी कुनै पनि गतिविधि नेपालमा गैरकानूनी हुन् र त्यसमा संलग्नले कारवाही भोग्नु पर्ने हुन्छ ।
के हो बिट्क्वाइन ?
बिट्क्वाइन विश्वव्यापी रुपमा चलेको क्रिप्टोकरेन्सी वा डिजिटल भुक्तानी प्रणाली हो । क्वाइन भने पनि यो सिक्काको आकारमा हुँदैन, सन्देश वा सूचनाको रुपमा नै बिट्क्वाइनको कारोबार हुन्छ जसलाई कारोबार हुँदा बिट्क्वाइन नेटवर्कमा प्रमाणित गर्नका लागि पठाइन्छ । अझ प्रष्ट शब्दमा भन्नु पर्दा यो डिजिटल सिग्नेचरको श्रृंखला हो ।
सन् २००९ मा शुरु भएको यो अभौतिक मुद्रालाई पहिलो विकेन्द्रित डिजिटल मुद्राको रुपमा लिइन्छ किनकि यो मुद्रा न त कुनै केन्द्रीय बैंकको सम्पत्ति हो न त यसलाई प्रकाशन वा निर्माण गर्न कुनै धितो जमानत नै राखिन्छ । यो मुद्राको उत्पादन गर्न तथा हस्तान्तरण प्रमाणित गर्न इन्क्रिप्सन प्रविधिको प्रयोग गरिन्छ जसमा कुनै पनि मुलुुकको केन्द्रीय बैंकको हस्तक्षेप रहँदैन । कुनै पनि सूचना वा सन्देशलाई अधिकारप्राप्त व्यक्ति वा संस्थाले मात्र हेर्न मिल्ले गरी तयार गर्नु इन्क्रिप्सन हो ।
जापानी नागरिक सातोशी नाकामोतो नेतृत्वको एक टीमले विकास गरेर बिट्क्वाइनलाई सन् २००९ मै ओपन सोर्स सफ्टवेयरको रुपमा सार्वजनिक गरेका थिए । यो प्रणालीमा दुुई पक्षवीच कुनै मध्यस्थकर्ताविना सीधा कारोबार हुने गर्दछ । अर्थात बिट्क्वाइनले बैंकको मध्यस्थता विनै रुपैयाँपैसाको कारोबार गर्ने प्रविधिको विस्तार गरिरहेको छ । यसमार्फत कारोबार गर्दा कुनै पनि प्रकारको सेवाशुल्क समेत तिर्नु नपर्ने भएकाले कतिपय मुलुकमा साना व्यवसायीहरु यसतर्फ आकर्षित भइरहेका छन् ।
यसरी गरिएका हरेक कारोबारको अभिलेख बिट्क्वाइन प्रणालीमा रहेका नेटवर्क नोडहरुले राख्छन् त्यसलाई सार्वजनिक बहीखाताको रुपमा रहेको ब्लकचेनमा हेर्न सकिन्छ । ब्लकचेन भनेको बिटक्वाइनका प्रयोगकर्ताहरुले गरेको कारोबारहरुको अभिलेख हो । कम्प्युटरबाट कुनै पनि कुराको कपी पठाउन सकिन्छ, तर बिट्क्वाइन त्यसरी कपी नगरी सक्कलप्रति नै पठाउनु पर्छ । ब्लकचेनको भूमिका यहीं छ । आफ्नो खाता÷वालेटमा कति क्वाइन छ भनेर हेर्नका लागि पनि सफ्टवेयरको विकास गरिएको छ ।
कसरी कमिन्छ बिट्क्वाइन ?
माइनिङ गरेर बिट्क्वाइन कमाउन सकिन्छ । दोलखामा बसेर शाहले गर्न खोजेको पनि त्यही हो । कम्प्युटरको मद्दतले ज्यादै अप्ठ्यारा गणितीय पहेलीहरुको समाधान गरी बिटक्वाइन माइन गर्न अर्थात कमाउन सकिन्छ । माइनिङ भनेको बिट्क्वाइनको उत्पादन गर्ने काम हो । हाल पहेलीको समाधान खोज्ने विजेतालाई प्रत्येक १० मिनेटमा २५ बिट्क्वाइन पुरस्कारस्वरुप प्रदान गरिंदै आएको छ ।
त्यस्ता पहेलीको समाधान खोज्न कति मूल्यबराबरको कम्प्युटेशन र बिजुली खर्च भयो, त्यसै अनुसारको बिट्क्वाइन आर्जन हुनछ । तर, संसारभरबाट माइनरहरुले प्रयास गर्ने भएकाले त्यसरी माइनिङ गरी बिट्क्वाइन आर्जन गर्नुु ज्यादै दुर्लभ कार्य हो । शाहले धेरै मेशिनको प्रयोग गर्नुको रहस्य पनि यही हो । कतिपय माइनरले सयौं कम्प्युटर र पावर सप्लाई प्रयोग गरेर बिट्क्वाइन माइन गरेको सुन्न पाइन्छ ।
अरु मुद्रासँग सटही गरेर (वा किनेर) पनि बिट्क्वाइन आर्जन गरिन्छ । केही मानिसहरु भविष्यमा मूल्य बढ्ने आशामा पनि बिट्क्वाइन खरीद गरिरहेका छन् । अहिले एक बिट्क्वाइनको मूल्य ४ हजार देखि ४ हजार ५ सय अमेरिकी डलरको बीचमा रहेको छ, र फोव्र्स पत्रिकाले निकट भविष्यमै त्यसको मूल्य ५ हजार डलर पुग्ने बताएको छ ।
अनलाइनमा उपलब्ध बिट्क्वाइन एक्सचेञ्जबाट यस्तो क्रिप्टोकरेन्सी किन्न सकिन्छ । त्यसैगरी अहिले आममानिसहरुले प्रयोग गरिरहेका डिजिटल पेमेण्ट सफ्टवेयरमार्फत पनि बिट्क्वाइनको कारोबार गर्न सकिन्छ । नेपालमै पनि डिजिटल पेमेण्ट कम्पनी ईसेवा बिट्क्वाइन कारोबारमा संलग्न भएको भन्दै राष्ट्र बैंकले अनुसन्धान थालेको छ ।
क्याम्ब्रिज विश्वविद्यालयले हालै गरेको एक अध्ययनका अनुसार विश्वभर ३० देखि ५८ लाख क्रिप्टो करेन्सी वालेटका प्रयोगकर्ता रहेका छन् । त्यस्तै लाखौं व्यापारी तथा कम्पनीहरुले बिटक्वाइनलाई कारोबारी मुद्राको रुपमा स्वीकार गरेका छन् ।
बिटक्वाइनको सबैभन्दा महत्वपूर्ण पक्ष के हो भने यसको सीमा तोकिएको छ । संसारभरमा अधिकतम २ करोड १० लाख मात्र बिट्क्वाइन बनाउन सकिने छ । त्यो भन्दा धेरै कसैले पनि बनाउन पाउने छैन । त्यसले गर्दा संसारभरका मुद्राको स्फिति भइरहेको अवस्थाको विपरित बिटक्वाइनको मूल्य भने बढी रहने छ । फोब्र्सले बिट्क्वाइनको मूल्य ५ हजार डलर पुग्ने अनुमान गर्नुको कारण पनि त्यही हो ।
क्वाइन २ करोड १० लाख नै रहने छन् तर त्यसको मूल्य बढ्दै जाँदा थोरै क्वाइनले धेरै सामान वा सम्पत्ति किन्न सकिने छ । हालसम्म १ करोड ७० लाख बिटक्वाइन बजारमा आइसकेका छन् । स्थिति कस्तो बनिसकेको छ भने सात वर्षअघि डलरसँग कुनै मूल्य नभएको एक बिट्क्वाइनको मूल्य अहिले ४० हजार डलरको रेखा पार गरिसकेको छ । तर, रमाइलो कुरा के छ भने एक बिट्क्वाइनलाई १० करोड भागमा टुक्र्याएर कारोबार गर्न सकिन्छ, त्यसैले सानासाना कारोबार गर्नका लागि पनि यो उपयुक्त सावित भएको छ ।
केही विद्धानहरु बिट्क्वाइनमा असंख्य संभवना, उद्देश्य र प्रयोग रहेको मान्यता राख्छन् भने केहीले त्यसलाई सरकारहरुले आफ्नो नियन्त्रणमा ल्याउनु पर्ने बताउँछन् । त्यसो त बिटक्वाइन जस्ता क्रिप्टोकरेन्सीको प्रयोगलाई बढावा दिन नहुने ठान्नेहरु पनि उत्तिकै छन् ।
जोखिम
त्यसरी आर्जन गरेको बिट्क्वाइन क्लाउड वा आफ्नै कम्प्युटरमा रहेको डिजिटल वालेटमा जम्मा हुन्छ । यो वालेट बैंक एकाउण्ट जस्तै हो । यसरी राखिएको बिट्क्वाइनलाई ह्याकरहरुले चोर्न सक्छन्, कतिपय कम्पनी आफ्ना ग्राहकको क्वाइन लिएर भाग्न सक्छन्, भाइरसले विगार्न वा ध्वस्त पार्न सक्छ भने कहिलेकाहीं ग्राहक झुक्किएर डिलिट गर्न पनि सक्छन् ।
यहाँ सम्झिनु पर्ने कुरा के छ भने यो प्रणालीमा कहींकतै पनि ग्राहकको नाम सार्वजनिक हुँदैन, मात्र उस्को वालेटको नाम मात्र बाहिर आउँछ । त्यही भएर पनि ड्रग, हतियार तथा अन्य अवैधानिक वस्तुको कारोबार र तस्करी गर्नेहरुका लागि बिट्क्वाइन लोकप्रिय भुुक्तानीको माध्यम बनेको छ । त्यसैले पनि सरकारहरु क्रिप्टोकरेन्सीप्रति बढी नै सशंकित छन् ।
त्यसैगरी, बिट्क्वाइनजस्तै अरु पनि क्रिप्टोकरेन्सी छन् । भविष्यमा अरु करेन्सी प्रचलनमा रहेर बिट्क्वाइन पछाडि परेमा त्यसमा गरेको लगानी डुब्ने पनि हुन सक्छ ।
संसारका कुनै पनि सरकारले बिट्क्वाइनलाई कानूनी मान्यता दिएका छैनन् । अमेरिका, क्यानडा र युरोपेली संघका कतिपय मुलुकमा बिट्क्वाइनमा कुनै प्रतिवन्ध भने लगाइएको छैन । तर, नेपाल राष्ट्र बैंकले भने बिट्क्वाइनलाई अवैध भनेको छ । त्यसैले बिटक्वाइनको उत्पादन, कारोबार तथा अन्य गतिविधिमा संलग्न व्यक्तिहरुलाई प्रहरीले पक्राउ गर्नु परेको हो । यस्ता गतिविधिमा लागेको प्रमाणित भएमा त्यस्ता व्यक्तिले चलाएको पैसाको तीन गुणा बढी जरिवाना तिर्नु पर्छ भने तीन वर्षसम्मको कैद पनि भोग्नुपर्छ ।
डिजिटल क्याश, क्रिप्टोकरेन्सी, इण्टरनेशनल पेमेण्ट नेटवर्क र इण्टरनेट अफ मनी जस्ता नामबाट परिचित बिट्क्वाइनको भविष्य के हुने भन्नेबारे अन्यौल कायमै छ । कसैको नियन्त्रणमा नरहेकोले यसलाई जोखिमयुक्त मान्नेहरु धेरै छन् । तर, विकसित मुलुकका सरकारहरु बिटक्वाइनलाई करको दायरामा ल्याउने तथा नियन्त्रण बढाउने बारेमा भने विचार गरिरहेका छन् ।
(Published in 'Yubamanch Monthly' Mangsir Issue 2073 - Nov/Dec 2017).
ReplyDeleteRecording success in Cryptocurrency, Bitcoin is not just buying and holding till when bitcoin sky-rocks, this has been longed abolished by intelligent traders ,mostly now that bitcoin bull is still controlling the market after successfully defended the $60,000 support level once again and this is likely to trigger a possible move towards $100,000 resistance area However , it's is best advice you find a working strategy by hub/daily signals that works well in other to accumulate and grow a very strong portfolio ahead. I have been trading with Mr Bernie doran daily signals and strategy, on his platform, and his guidance makes trading less stressful and more profit despite the recent fluctuations. I was able to easily increase my portfolio in just 1week of trading with his daily signals, growing my $3000 to $25,000 Mr Bernie’s daily signals are very accurate and yields a great positive return on investment. I really enjoy trading with him and I'm still trading with him, He is available to give assistance to anyone who love crypto trading and beginners in bitcoin investment ,he can also help you recover your lost funds I would suggest you contact him on WhatsApp : + 1424(285)-0682 , Gmail : (BERNIEDORANSIGNALS@GMAIL.COM) or Telegram : @IEBINARYFX for inquiries