भदौ १६, काठमाडौं । नेपालका निर्यातमुखी उद्योगहरूमा चरम श्रमिक अभाव हुन थालेको छ । तयारी पोशाक, हस्तकला, पश्मिना, गलैंचालगायतका उद्योगहरूले लामो समयदेखि श्रमिक अभाव झेल्दै आएको सम्बद्ध उद्योगीहरू बताउँछन् । हाते कागज र भर्खर निर्यात शुरू गर्दै गरेको औषधि उद्योगहरूमा पनि जनशक्ति अभाव चर्किंदै गएको छ । खासगरी अदक्ष र अर्धदक्ष श्रमिक चाहिने साना र मझौला उद्योगमा त्यसको प्रत्यक्ष र गम्भीर पभाव परेको व्यवसायीहरू बताउँछन् ।
चरम श्रमिक अभावकै कारण नेपाल तयारी पोशाक उद्योग सङ्घ (गान) सरकारको ढोका ढकढक्याउन पुगेको छ । शीप विकास तालीम केन्द्र स्थापनामा साथ दिन गानले झण्डै ४ महीनाअघि सरकारलाई गुहारेको थियो । तयारी पोशाक उद्योगमा उच्च दक्षता भएको प्राविधिक जनशक्तिको अभाव छ । तयारी पोशाक (गार्मेण्ट) उद्योगमा विशेष गरी भारतीय प्राविधिकहरूको उल्लेख्य उपस्थिति छ । नेपाली गार्मेण्ट श्रमिकहरूको उत्पादकत्व दक्षिण एशियामै कम मानिन्छ । केही समयअघि सार्वजनिक भएको विश्व बैङ्कको एक प्रतिवेदनमा दुई नेपाली श्रमिकले गर्ने मूल्यबराबरको काम एक भारतीय श्रमिकले गर्ने उल्लेख छ ।
श्रीलङ्काली र बङ्गलादेशी श्रमिकहरूको उत्पादकत्व पनि नेपालीको तुलनामा निकै उच्च रहेको प्रतिवेदनमा उल्लेख छ । पछिल्ला दिनमा उद्योगहरूले अदक्ष कामदार पनि पाउन छाडेका छन् । ‘उद्योगले न तालीमप्राप्त जनशक्ति पाइरहेको छ न त कामदारहरू लामो समय टिक्छन्,’ गानका अध्यक्ष उदयराज पाण्डेले भने । समय र स्रोत खर्च गरेर काम सिकाइएका कामदारसमेत केही महीनामै अरब मुलुकतर्फ लाग्ने उनको भनाइ छ ।
गलैंचा उद्योगको अवस्था पनि उस्तै छ । अदक्ष र अर्धदक्ष कामदारबाटै गुजारा चलाउन सक्ने हुँदाहुँदै पनि यो उद्योगमा श्रमिकको स्थायीत्व छैन । ‘दुईचार महीना काम गरेर अलिकति योग्य बन्न नपाउँदै कामदारहरू खाडी मुलुक जाने तयारीमा लागिसक्छन् । पछिल्ला दिनमा यो क्रम बढ्दै गएको छ,’ गण्डकी कार्पेट इण्डष्ट्री तथा गण्डकी पश्मिनाका निर्देशक भक्तबहादुर गुरुङले भने ।
श्रमिक अभावले निर्यातमा प्रत्यक्ष प्रभाव पारेको नेपाल हस्तकला उद्योग महासङ्घका अध्यक्ष विकासरत्न धाख्वाले बताए । ‘कामदारकै अभावमा मागअनुसारको उत्पादन गर्न सकिएको छैन अनि कसरी बढ्छ त निर्यात ?’ उनी प्रश्न गर्छन् । काष्ठकला, प्रस्तरकलालगायतका क्षेत्रमा युवा कारिगर शून्य हुँदै गएको उनको भनाइ छ । हस्तकलामा युवाहरूलाई आकर्षित नगर्ने हो भने निकट भविष्यमै नेपाली हस्तकला निर्माणका लागि अन्य मुलुकबाट श्रमिक ल्याउनुपर्ने अवस्था आउनसक्ने कतिपय व्यवसायीको बताउँछन् ।
सुरक्षा र ऊर्जासँगै जनशक्ति अभावले पनि औद्योगिक वातावरण खुम्चिँदै गएको घरेलु तथा साना उद्योग महासङ्घका उपाध्यक्ष सुरेश प्रधान बताउँछन् । जनशक्तिको कमीकै कारणले पनि केही उद्योगहरू पूर्ण क्षमतामा चल्न सकेका छैनन् ।
पुरुष कामदारहरूको ‘मोबिलिटी’ उच्च भएकाले पश्मिनालगायत उद्योगहरूले महिला कामदारलाई प्राथमिकतामा राख्ने अघोषित नीति नै बनाएका छन् । धेरैजसो उद्योगमा महिला श्रमिकमात्र बाँकी रहेको नेपाल पश्मिना उद्योग सङ्घका अध्यक्ष पुष्पमान श्रेष्ठले जानकारी दिए । ‘निर्यात र रोजगारी बढ्दो क्रममा छ तर उपयुक्त जनशक्ति पाउन भने मुश्किल छ । खास गरी ‘ह्याण्डलूम’मा काम गर्ने श्रमिक पाउन त झन् कठिन छ,’ उनले भने । ग्रामीण क्षेत्रका झण्डै ५० हजार परिवार संलग्न हातेकागज उद्योगमा पनि जनशक्ति अभाव देखिन थालेको हाते कागज सङ्घका अध्यक्ष किरणकुमार डङ्गोलले बताए ।
September 2, 2012 Published in Aarthik Abhiyan Daily
चरम श्रमिक अभावकै कारण नेपाल तयारी पोशाक उद्योग सङ्घ (गान) सरकारको ढोका ढकढक्याउन पुगेको छ । शीप विकास तालीम केन्द्र स्थापनामा साथ दिन गानले झण्डै ४ महीनाअघि सरकारलाई गुहारेको थियो । तयारी पोशाक उद्योगमा उच्च दक्षता भएको प्राविधिक जनशक्तिको अभाव छ । तयारी पोशाक (गार्मेण्ट) उद्योगमा विशेष गरी भारतीय प्राविधिकहरूको उल्लेख्य उपस्थिति छ । नेपाली गार्मेण्ट श्रमिकहरूको उत्पादकत्व दक्षिण एशियामै कम मानिन्छ । केही समयअघि सार्वजनिक भएको विश्व बैङ्कको एक प्रतिवेदनमा दुई नेपाली श्रमिकले गर्ने मूल्यबराबरको काम एक भारतीय श्रमिकले गर्ने उल्लेख छ ।
श्रीलङ्काली र बङ्गलादेशी श्रमिकहरूको उत्पादकत्व पनि नेपालीको तुलनामा निकै उच्च रहेको प्रतिवेदनमा उल्लेख छ । पछिल्ला दिनमा उद्योगहरूले अदक्ष कामदार पनि पाउन छाडेका छन् । ‘उद्योगले न तालीमप्राप्त जनशक्ति पाइरहेको छ न त कामदारहरू लामो समय टिक्छन्,’ गानका अध्यक्ष उदयराज पाण्डेले भने । समय र स्रोत खर्च गरेर काम सिकाइएका कामदारसमेत केही महीनामै अरब मुलुकतर्फ लाग्ने उनको भनाइ छ ।
गलैंचा उद्योगको अवस्था पनि उस्तै छ । अदक्ष र अर्धदक्ष कामदारबाटै गुजारा चलाउन सक्ने हुँदाहुँदै पनि यो उद्योगमा श्रमिकको स्थायीत्व छैन । ‘दुईचार महीना काम गरेर अलिकति योग्य बन्न नपाउँदै कामदारहरू खाडी मुलुक जाने तयारीमा लागिसक्छन् । पछिल्ला दिनमा यो क्रम बढ्दै गएको छ,’ गण्डकी कार्पेट इण्डष्ट्री तथा गण्डकी पश्मिनाका निर्देशक भक्तबहादुर गुरुङले भने ।
श्रमिक अभावले निर्यातमा प्रत्यक्ष प्रभाव पारेको नेपाल हस्तकला उद्योग महासङ्घका अध्यक्ष विकासरत्न धाख्वाले बताए । ‘कामदारकै अभावमा मागअनुसारको उत्पादन गर्न सकिएको छैन अनि कसरी बढ्छ त निर्यात ?’ उनी प्रश्न गर्छन् । काष्ठकला, प्रस्तरकलालगायतका क्षेत्रमा युवा कारिगर शून्य हुँदै गएको उनको भनाइ छ । हस्तकलामा युवाहरूलाई आकर्षित नगर्ने हो भने निकट भविष्यमै नेपाली हस्तकला निर्माणका लागि अन्य मुलुकबाट श्रमिक ल्याउनुपर्ने अवस्था आउनसक्ने कतिपय व्यवसायीको बताउँछन् ।
सुरक्षा र ऊर्जासँगै जनशक्ति अभावले पनि औद्योगिक वातावरण खुम्चिँदै गएको घरेलु तथा साना उद्योग महासङ्घका उपाध्यक्ष सुरेश प्रधान बताउँछन् । जनशक्तिको कमीकै कारणले पनि केही उद्योगहरू पूर्ण क्षमतामा चल्न सकेका छैनन् ।
पुरुष कामदारहरूको ‘मोबिलिटी’ उच्च भएकाले पश्मिनालगायत उद्योगहरूले महिला कामदारलाई प्राथमिकतामा राख्ने अघोषित नीति नै बनाएका छन् । धेरैजसो उद्योगमा महिला श्रमिकमात्र बाँकी रहेको नेपाल पश्मिना उद्योग सङ्घका अध्यक्ष पुष्पमान श्रेष्ठले जानकारी दिए । ‘निर्यात र रोजगारी बढ्दो क्रममा छ तर उपयुक्त जनशक्ति पाउन भने मुश्किल छ । खास गरी ‘ह्याण्डलूम’मा काम गर्ने श्रमिक पाउन त झन् कठिन छ,’ उनले भने । ग्रामीण क्षेत्रका झण्डै ५० हजार परिवार संलग्न हातेकागज उद्योगमा पनि जनशक्ति अभाव देखिन थालेको हाते कागज सङ्घका अध्यक्ष किरणकुमार डङ्गोलले बताए ।
September 2, 2012 Published in Aarthik Abhiyan Daily
No comments:
Post a Comment