बौद्धिक सम्पत्तिको पनि अभिलेख राखिँदै
मङ्सिर २४, काठमाडौं । दशौं औद्योगिक गणना पुस १५ गतेदेखि शुरू हुने भएको छ । विभागअन्तर्गतको प्रतिष्ठान गणना तथा सर्वेक्षण शाखाका निर्देशक अनिल शर्माले राष्ट्रिय औद्योगिक गणना २०६९ को तयारी अन्तिम चरणमा पुगेको बताए । आइतवार अभियानसँग कुरा गर्दै उनले भने, ‘गणनाका लागि आवश्यक प्रश्नावली, निर्देशिकालगायत सवै तयार भइसकेका छन् । पुस २ गतेदेखि अधिकृतका लागि दुईदिने र त्यसपछि गणकका लागि पाँचदिने तालीम आयोजना हुँदै छ ।’ तालीम सकिएपछि पुस १५ गतेदेखि गणकहरू फिल्डमा खटिने उनले जानकारी दिए । तालीम पूर्वाञ्चलबाट शुरू हुने भएकाले गणना पनि पूर्वबाटै थालिने छ । पश्चिम क्षेत्रमा भने पुसको अन्तिमतिर मात्रै गणना थालिने शर्माको भनाइ छ । गत साउनदेखि पूर्वगणना तयारी थालेको विभागले पूर्व, मध्य र पश्चिम नेपालका तीन स्थानमा अधिकृत र गणकहरूका लागि अन्तिम तयारी तालीम सञ्चालन गर्न लागेको हो ।
पचहत्तरै जिल्लाका उद्योग प्रतिष्ठानहरूको तथ्याङ्क सङ्कलनका लागि विभागले आफ्ना सबै ३३ शाखा तथ्याङ्क कार्यालयलाई परिचालन गर्नेछ भने ९० गणक फिल्डमा खटिनेछन् । गणनामा १० जनाभन्दा बढीलाई रोजगारी दिएका मुलुकभरका उद्योग, तिनको उत्पादन, कर्मचारी/मजदूर सङ्ख्या, कच्चा पदार्थको उपयोग आदिको तथ्याङ्क सङ्कलन गरिन्छ । ती उद्योगले प्रयोग गर्ने इन्धन, प्रशासकीय खर्च, स्थायी सम्पत्ति, लगानी, क्षमता उपयोगको अवस्था पनि गणनाले सङ्कलन गर्छ । त्यसका साथै फोहोर व्यवस्थापन तथा अन्य वातावरणीय पक्ष, रोजगारी सृजना र उद्योगले लिएको ऋणको विवरण पनि गणनाले सङ्कलन गर्नेछ । यसमा उत्पादनक्षेत्रका उद्योग मात्र समेटिने शर्माले बताए ।
औद्योगिक गणनाको यो दशौं संस्करणमा हरेक उद्योगलाई क्रियाकलापगत र वस्तुगत गरी दुई शीर्षकअन्र्तगत अध्ययन गरिने विभागका उपमहानिर्देशक सुमनराज अर्यालले बताए । क्रियाकलापअन्तर्गत एउटै औद्योगिक प्रतिष्ठानले गर्ने विभित्र उत्पादनको गणना गरिन्छ भने वस्तुगतअन्तर्गत कुनै एक वस्तुको उत्पादनमा संलग्न सम्पूर्ण उद्योगको तथ्याङ्क सङ्कलन गरिन्छ । वस्तुगत तथ्याङ्क सङ्कलन नवौं औद्योगिक गणनादेखि शुरू गरिएको हो । यो गणनाले बौद्धिक सम्पत्तिलाई पनि सम्बोधन गर्ने प्रयास गर्ने शर्माको भनाइ छ । उद्योगहरूले ट्रेडमार्क, डिजाइन पेटेण्ट आदि लिएका छन् छैनन् वा त्यसको जानकारी छ छैन भत्रे कुराको पनि अभिलेख राखिने शर्माले जानकारी दिए ।
विभागले यो आर्थिक वर्षभरिमा तथ्याङ्क सङ्कलन गरी आगामी आवको पहिलो चौमासिकमा नतीजा सार्वजनिक गर्ने योजना बनाएको छ । कतिपय उद्योगपतिसँग समय लिनै समस्या हुने भएकाले गणना अवधि लम्बिने विभागको भनाइ छ । राष्ट्रिय अर्थतन्त्रमा उद्योगक्षेत्रको योगदान पत्ता लगाउने गणनाले यस क्षेत्रले भोगेका समस्या र चुनौतीको अभिलेख पनि राख्नेछ । संयुक्त राष्ट्रसङ्घीय औद्योगिक विकास संस्था (यूएनआईडीओ)को मार्गनिर्देशनमा बनेको ‘नेपालस्तरीय औद्योगिक वर्गीकरण (एनएसआईसी)’ अनुसार उद्योगहरूको गणना गरिने शर्माले जानकारी दिए ।
विसं २०२०/२१ देखि थालिएको औद्योगिक गणनाको पछिल्लो संस्करण २०६४ मा ६७ जिल्लाका ३ हजार ४ सय ४६ उद्योग समेटिएका थिए । सो गणनाले सबैभन्दा बढी उद्योग काठमाडौं उपत्यकामा भएको तथ्याङ्क सार्वजनिक गरेको थियो । ५ वर्षअघि उपत्यकामा ७ सय ९८ उद्योग थिए । त्यस्तै बढी उद्योग हुने जिल्लाहरूमा काठमाडौं ४ सय ८०, मोरङ २ सय ९५, रूपन्देही २ सय २५, पर्सा २ सय १८ र सुनसरी २ सय १६ थिए । डोल्पा, मुगु, जाजरकोट, प्युठान, बझाङ, सोलुखुम्बुलगायत जिल्लामा १ देखि ३ ओटा मात्र ठूला उद्योग प्रतिष्ठान रहेका थिए । एउटा पनि ठूला उद्योग नहुने जिल्लाहरूमा सल्यान, सिन्धुली, मनाङ, हुम्ला, रोल्पा, डडेलधुरा, बैतडी र दार्चुला थिए । यो वर्ष त्यस्ता ठूला उद्योगको सङ्ख्या ४ हजारभन्दा बढी पुग्ने अनुमान विभागको छ ।
December 10, 2012 Published in Aarthik Abhiyan Daily
मङ्सिर २४, काठमाडौं । दशौं औद्योगिक गणना पुस १५ गतेदेखि शुरू हुने भएको छ । विभागअन्तर्गतको प्रतिष्ठान गणना तथा सर्वेक्षण शाखाका निर्देशक अनिल शर्माले राष्ट्रिय औद्योगिक गणना २०६९ को तयारी अन्तिम चरणमा पुगेको बताए । आइतवार अभियानसँग कुरा गर्दै उनले भने, ‘गणनाका लागि आवश्यक प्रश्नावली, निर्देशिकालगायत सवै तयार भइसकेका छन् । पुस २ गतेदेखि अधिकृतका लागि दुईदिने र त्यसपछि गणकका लागि पाँचदिने तालीम आयोजना हुँदै छ ।’ तालीम सकिएपछि पुस १५ गतेदेखि गणकहरू फिल्डमा खटिने उनले जानकारी दिए । तालीम पूर्वाञ्चलबाट शुरू हुने भएकाले गणना पनि पूर्वबाटै थालिने छ । पश्चिम क्षेत्रमा भने पुसको अन्तिमतिर मात्रै गणना थालिने शर्माको भनाइ छ । गत साउनदेखि पूर्वगणना तयारी थालेको विभागले पूर्व, मध्य र पश्चिम नेपालका तीन स्थानमा अधिकृत र गणकहरूका लागि अन्तिम तयारी तालीम सञ्चालन गर्न लागेको हो ।
पचहत्तरै जिल्लाका उद्योग प्रतिष्ठानहरूको तथ्याङ्क सङ्कलनका लागि विभागले आफ्ना सबै ३३ शाखा तथ्याङ्क कार्यालयलाई परिचालन गर्नेछ भने ९० गणक फिल्डमा खटिनेछन् । गणनामा १० जनाभन्दा बढीलाई रोजगारी दिएका मुलुकभरका उद्योग, तिनको उत्पादन, कर्मचारी/मजदूर सङ्ख्या, कच्चा पदार्थको उपयोग आदिको तथ्याङ्क सङ्कलन गरिन्छ । ती उद्योगले प्रयोग गर्ने इन्धन, प्रशासकीय खर्च, स्थायी सम्पत्ति, लगानी, क्षमता उपयोगको अवस्था पनि गणनाले सङ्कलन गर्छ । त्यसका साथै फोहोर व्यवस्थापन तथा अन्य वातावरणीय पक्ष, रोजगारी सृजना र उद्योगले लिएको ऋणको विवरण पनि गणनाले सङ्कलन गर्नेछ । यसमा उत्पादनक्षेत्रका उद्योग मात्र समेटिने शर्माले बताए ।
औद्योगिक गणनाको यो दशौं संस्करणमा हरेक उद्योगलाई क्रियाकलापगत र वस्तुगत गरी दुई शीर्षकअन्र्तगत अध्ययन गरिने विभागका उपमहानिर्देशक सुमनराज अर्यालले बताए । क्रियाकलापअन्तर्गत एउटै औद्योगिक प्रतिष्ठानले गर्ने विभित्र उत्पादनको गणना गरिन्छ भने वस्तुगतअन्तर्गत कुनै एक वस्तुको उत्पादनमा संलग्न सम्पूर्ण उद्योगको तथ्याङ्क सङ्कलन गरिन्छ । वस्तुगत तथ्याङ्क सङ्कलन नवौं औद्योगिक गणनादेखि शुरू गरिएको हो । यो गणनाले बौद्धिक सम्पत्तिलाई पनि सम्बोधन गर्ने प्रयास गर्ने शर्माको भनाइ छ । उद्योगहरूले ट्रेडमार्क, डिजाइन पेटेण्ट आदि लिएका छन् छैनन् वा त्यसको जानकारी छ छैन भत्रे कुराको पनि अभिलेख राखिने शर्माले जानकारी दिए ।
विभागले यो आर्थिक वर्षभरिमा तथ्याङ्क सङ्कलन गरी आगामी आवको पहिलो चौमासिकमा नतीजा सार्वजनिक गर्ने योजना बनाएको छ । कतिपय उद्योगपतिसँग समय लिनै समस्या हुने भएकाले गणना अवधि लम्बिने विभागको भनाइ छ । राष्ट्रिय अर्थतन्त्रमा उद्योगक्षेत्रको योगदान पत्ता लगाउने गणनाले यस क्षेत्रले भोगेका समस्या र चुनौतीको अभिलेख पनि राख्नेछ । संयुक्त राष्ट्रसङ्घीय औद्योगिक विकास संस्था (यूएनआईडीओ)को मार्गनिर्देशनमा बनेको ‘नेपालस्तरीय औद्योगिक वर्गीकरण (एनएसआईसी)’ अनुसार उद्योगहरूको गणना गरिने शर्माले जानकारी दिए ।
विसं २०२०/२१ देखि थालिएको औद्योगिक गणनाको पछिल्लो संस्करण २०६४ मा ६७ जिल्लाका ३ हजार ४ सय ४६ उद्योग समेटिएका थिए । सो गणनाले सबैभन्दा बढी उद्योग काठमाडौं उपत्यकामा भएको तथ्याङ्क सार्वजनिक गरेको थियो । ५ वर्षअघि उपत्यकामा ७ सय ९८ उद्योग थिए । त्यस्तै बढी उद्योग हुने जिल्लाहरूमा काठमाडौं ४ सय ८०, मोरङ २ सय ९५, रूपन्देही २ सय २५, पर्सा २ सय १८ र सुनसरी २ सय १६ थिए । डोल्पा, मुगु, जाजरकोट, प्युठान, बझाङ, सोलुखुम्बुलगायत जिल्लामा १ देखि ३ ओटा मात्र ठूला उद्योग प्रतिष्ठान रहेका थिए । एउटा पनि ठूला उद्योग नहुने जिल्लाहरूमा सल्यान, सिन्धुली, मनाङ, हुम्ला, रोल्पा, डडेलधुरा, बैतडी र दार्चुला थिए । यो वर्ष त्यस्ता ठूला उद्योगको सङ्ख्या ४ हजारभन्दा बढी पुग्ने अनुमान विभागको छ ।
December 10, 2012 Published in Aarthik Abhiyan Daily
No comments:
Post a Comment